توسعه و توسعه نایافتگی ایران در گفتگو با دکتر سریع القلم

برای اینکه در یک جامعه توسعه یافتگی یا به اصطلاح تحول اجتماعی رخ دهد لازم است سه رکن مهم جامعه به تفاهم برسند. 'جامعه، حکمرانان و اندیشمندان' سه رکنی هستند که تفاهم آنها توسعه یافتگی یک کشور را رقم می زند.

در دهه 40 تلاش شد افراد را بر اساس توانایی هایشان به کار بگیرند اما به دلایل متعدد ادامه پیدا نکرد.

دکتر محمود سریع القلم پژوهشگر و استاد دانشگاه توسعه یافتگی را محصول تفاهم میان جامعه، حکمرانان و اندیشمندان می داند و اینکه باید در جامعه در خصوص مفاهیم مشترک و مهم به یک تفاهم رسید و در مسایل کلان داخلی به یک قرارداد اجتماعی و در ارتباطات با نظام بین الملل به یک رویکرد مشخص دست یافت.

توسعه و توسعه نایافتگی ایران درگفتگو با دکتر سریع القلم،

ایشان در بررسی علل توسعه نیافتگی به قرارداد اجتماعی می رسد تا به عنوان یکی از گزاره های تجویزی - (Prescriptive) وی مورد بحث قرار گیرد.

دراین گفتگو سعی می شود به این پرسش پاسخ داده شود که چرا در ایران قرار اجتماعی تا کنون شکل نگرفته است؟

برکات توافق هسته ای

 ، تحریم سیاسی ٣٧ساله ایران که از ابتدای انقلاب توسط آمریکا به‌ویژه به خاطر اشغال سفارت این کشور در تهران ایجاد شده بود و در دوران دولت نهم و دهم با قطع‌نامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد تحکیم و تقویت شده و مشروعیت بین‌المللی پیدا کرده بود، بسیار مخرب‌تر و تأثیرگزار‌تر از تحریم‌های اقتصادی می‌شد

 

در پایان سال ١٣٩١ - سال پایانی دولت قبل- طبل‌های جنگ و درگیری اطراف ایران از سوی قدرت‌های منطقه‌ای و جهان نواخته می‌شد و برخی لاشخورهای منطقه، شادی خود از این وضعیت را پنهان نمی‌کردند؛ آنان تصور می‌کردند به‌زودی جنگی دیگر نظیر جنگ آمریکا و عراق به راه خواهد افتاد. جنگی که این‌بار رژیم اسرائیل هم نقش فعالی در آن خواهد داشت و ایران برای سال‌های متمادی از عرض‌اندام در صحنه خاورمیانه کنار گذاشته خواهد شد.

 تصور درگیری نظامی چندان دور از انتظار نبود، زیرا کشمکش ایران و شورای امنیت سازمان ملل متحد از ماده ٤١ منشور ملل متحد فراتر رفته بود و قطع‌نامه‌ها وعده‌های اقدامات مناسب دیگری را می‌دادند

آزادی بیان در قران

 

……فَبَشِّرْ عِبَادِ ﴿١٧﴾الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ ۚ أُولَـٰئِکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّـهُ ۖ وَأُولَـٰئِکَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ ﴿١٨زمر)

 پس بندگان مرا بشارت ده ،همان کسانی که سخنان(مختلف) را می‌شنوند و از نیکوترین آنها پیروی می‌کنند؛ آنان کسانی هستند که خدا هدایتشان کرده، و آنها خردمندانند

.اینجا خداوند نگفته فقط حق دارید به سخنان پیامبر  گوش کنید بلکه گفته به همه سخنان گوش دهید و از بهترین آن پیروی کنید یعنی ؛خداوند می خواهد بگوید همه آزادند سخن خود را بگویند وشما هم آزاد هستید به همه آنها گوش دهید واز میان آن به انتخاب خود بهترین را برگزینید واز آن پیروی کنید در صورتی که اگر آزادی بیان مطرح نبود دیگر انتخاب احسن معنی نداشت

 

10 اتهام به دکتر علی شریعتی

شریعتی بود که زن ایرانی را به جامعه آورد و در قبال دو گانه «زن عروسکی» که تبلیغ می شد و «زن سنتی یا مطبخی» این مدل جدید را ابداع کرد و شریعتی بود که زمینه حضور گسترده زنان در جامعه مسلمان را فراهم کرد.

؛ مهرداد خدیر- در سال های اخیر این رسم در برخی رسانه‌ها و محافل درگرفته که در سالروز شخصیت‌های سیاسی که مورد تکریم همه جناح‌ها هم نیستند به جای ستایش، سرزنش شوند و نقدهایی را بر آنان وارد سازند.مانند دکتر مصدق و دکتر فاطمی وزیر خارجه مصدق و .....

دکتر علی شریعتی  نیز از جمله این شخصیتهاست  ،. 39 سال قبل در 29 خرداد 1356 خبر درگذشت شریعتی در لندن منتشر شد و نیروهای انقلابی به دیده تردید به آن نگریستند و از این رو معلم انقلاب را «شهید» خواندند و همه ساله در وصف او گفته و نوشته می شد.

در سال های اخیر اما با پاره ای اتهامات به علی شریعتی رو به روییم که 10 محور اصلی از این قرار است:

آیا لیبرالیسم گشایشی است برای تمام بنبستهای اجتماعی ؟!!

اگر آزادی در نظر لیبرال‌های قرن‌هجدهمی قلمرو جامعه بود و گشایشی برای تمامی بن‌بست‌های اجتماعی، در قاموس لیبرالیسم اقتصادی پس از جنگ شد آزادی در مالکیت و اصرار بر دولت حداقلی؛ گشایشی برای تمامی بن‌بست‌های اجتماعی. اما بحران بعدی در اواخر دهه ١٩٦٠ دخالت سیاسی و پلیسی و البته اقتصادی دولت‌ها را تقویت کرد

سهند ستاری:

تجربه لیبرالیسم را باید بر اساس واقعیت تاریخی-اجتماعی خواند؛ نه بر مبنای تعاریف نظری بیرون از واقعیت و مدل‌هایی انتزاعی و خیالی. اگرچه بنیان‌گذاران اندیشه نولیبرالی آرمان‌های سیاسی خود را از نقطه گنگ آغازین لیبرالیسم وام گرفته‌اند، این گزینش عاقلانه وقتی با واقعیت برخورد می‌کند، به‌ناچار علیه لحظه آغازش عمل می‌کند. لیبرالیسم در قرن هجدهم چه در عمل انقلابیون فرانسه و چه در آرای فیلسوفان کلاسیک لیبرال قصد داشت سبک عمومی تفکر، تحلیل و حتی تخیل شود. مسئله‌اش محدودکردن قدرت حاکمان و مقصودش ایستادن در برابر حکومت‌های خودکامه بود. اما

دولتی که آخرین است !!!

الإمام الباقر علیه السلام :

 دَولَتُنا آخِرُ الدُّوَلِ ، ولَم یَبقَ أهلُ بَیتٍ لَهُم دَولَةٌ إلاّ مَلَکوا قَبلَنا ، لِئَلاّ یَقولوا إذا رَأَوا سیرَتَنا : إذا مَلَکنا سِرنا مِثلَ سِیرَةِ هؤُلاءِ ! وهُوَ قَولُ اللّه ِ عَزَّوجَلَّ : «وَالعاقِبَةُ لِلمُتَّقینَ »   .

دولت ما آخرین دولتست و هیچ خاندان داراى حکومتى باقى نمى ماند، مگر این که قبل از ما، به حکومت مى رسد تا این که وقتى شیوه (حکومت) ما را دیدند نگویند: اگر ما به حکومت مى رسیدیم، به همین شیوه اینان رفتار مى کردیم! و این فرموده خداى عز و جل است که: «و عاقبت، از آنِ پرهیزگاران است» .

 الغیبة للطوسیّ : 472 / 493 ، روضة الواعظین : 291 .

بررسی احتمال انشقاق مجدد در جامعه روحانیت مبارز تهران !!

حالا کمتر از یک سال به انتخابات ریاست‌جمهوری باقی مانده است. جامعه روحانیت مبارز نیز آزمون سختی پیش‌رو خواهد داشت. از طرفی در نقش بزرگ اصولگرایان باید به دنبال کاندیدایی باشند که موردحمایت همه باشد. از طرفی در درون با اختلاف نظر در بین اعضای خود مواجه هستند. آیا انشعابی تازه در جامعه روحانیت مبارز در راه است؟ 

علی ایوبی:
یک سال تا انتخابات ریاست‌جمهوری باقی مانده است. سه سال پیش دکتر حسن روحانی از اعضای جامعه روحانیت مبارز، با آنکه اعضای آن تشکل ترجیح دادند از کاندیدایی پشتیبانی نکنند، با حمایت اصلاح‌طلبان، رئیس دولت یازدهم شد. حالا و در فاصله یک‌سال تا انتخابات ریاست‌جمهوری، اصولگرایانی که با سیاست‌های او مخالف‌اند به دنبال جانشینی برای او هستند.

هدایت اجباری نیست

قال الله تبارک و تعالی :

إِنَّا أَنزَلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ لِلنَّاسِ بِالْحَقِّ ۖ فَمَنِ اهْتَدَىٰ فَلِنَفْسِهِ ۖ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا یَضِلُّ عَلَیْهَا ۖ وَمَا أَنتَ عَلَیْهِم بِوَکِیلٍ ﴿٤١زمر)

 ما این کتاب (آسمانی) را برای مردم بحق بر تو نازل کردیم؛ هر کس هدایت را پذیرد به نفع خود اوست؛ و هر کس گمراهی را برگزیند، تنها به زیان خود گمراه می‌گردد؛ و تو مأمور اجبار آنها به هدایت نیستی.

ماجرای دادگاه لاهه و دکتر مصدق ،درسهایی برای امروز

دکتر مصدق در آن زمان چون پای منافع ملی در میان بود تمامی قوای داخل کشور و افکار عمومی و مردم را بسیج کرد تا از این نیرو استفاده کند و به‌خوبی هم موفق شد این کار را انجام دهد. از سویی دیگر استفاده از وکلای خبره بین‌المللی در این‌گونه دعاوی حقوقی بین‌المللی بسیار کارساز است. این دو تجربه را همچنان می‌توان به کار بست.

 یوسف مولایی- استاد حقوق بین‌الملل

ماجرای «لاهه» موضوع روشنی بود، مبنی بر اینکه محاکم بین‌المللی برای رسیدگی به دعاوی بین دولت‌ها صالح هستند. در موضوع شکایت انگلیس از ایران در ماجرای ملی‌شدن صنعت نفت، طرف اصلی قرارداد و در واقع طرف اصلی دعوی یک شرکت انگلیسی به نام برتیش‌پترولیوم بود؛ بنابراین دادگاه به‌طور ذاتی صلاحیت نداشت. البته در دادگاه مباحث دیگری هم مطرح شد که ارتباط مستقیمی با موضوع صلاحیت دادگاه نداشت؛ اما محور اصلی دفاعیات ایران بر رد صلاحیت دیوان بین‌المللی دادگستری برای رسیدگی به چنین پرونده‌ای استوار شد. دکتر مصدق در دفاع از حقوق ملی ایران از تریبون دادگاه لاهه استفاده کرد؛

سالگرد حضور دکتر مصدق در دیوان دادگستری بین الملل برای دفاع از ملی شدن نفت

دکتر مصدق در آن زمان چون پای منافع ملی در میان بود تمامی قوای داخل کشور و افکار عمومی و مردم را بسیج کرد تا از این نیرو استفاده کند و به‌خوبی هم موفق شد این کار را انجام دهد.

مسعود کاظمی:. خرداد ١٣٣٠ دولت انگلیس یک‌طرفه از ایران به دیوان بین‌المللی دادگستری، معروف به دادگاه جهانی - رکن قضائی اصلی سازمان ملل متحد که مقر آن در کاخ صلح شهر لاهه در کشور هلند واقع شده‌ است- شکایت کرد.