سروش محلاتی :شادی در جامعه مدیریت شده است !!

«همشهری ما مرحوم آیت‌الله توسلی، مسئول تنظیم ملاقات‌های امام (ره) بود، ایشان می‌گفت در طول این ۱۰ سال بارها مداحان خواستند برای رفتن به خدمت امام وقت بگیرند؛ اما ایشان آنها را نپذیرفت».

شفقنا: حجت‌الاسلام محمد سروش‌محلاتی در همایش دین و شادی که روز یکشنبه در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران توسط گروه دین انجمن جامعه‌شناسی ایران و با همکاری پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری برگزار شد، گفت: «در تعریف تشیع، امام حسین (ع) را محور قرار می‌دهیم و او هم به اشک متصل و همه چیز در همین خلاصه می‌شود؛ درحالی‌که میراث تشیع اختصاص به عاشورا ندارد؛ البته عاشورا یک جنبه بنیادین در تشیع دارد اما فرهنگ تشیع، بسیار بسیار اعم است. نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه و هزاران حدیث امام باقر و امام صادق (ع) نیز جزء فرهنگ تشیع هستند و نمی‌توان گفت تنها عاشورا تشیع است. ممکن است سهم نهج‌البلاغه در جامعه ما رعایت نشده باشد؛ اما فرض بر این است که ما پذیرفته‌ایم و می‌پذیریم که همه اینها در مجموعه تشیع قرار دارند. اشکالات، افکار جاهلانه و افراط‌گرایی در این زمینه، بسیار فراوان بوده و فراوان نیز هست و قابل بحث است». 
در ادامه این نشست، پرسش و پاسخی میان حاضران و استادان مطرح شد و حجت‌الاسلام سروش‌محلاتی در پاسخ به این پرسش‌ها و در پاسخ به نقد دکتر محدثی، گفت: «وظیفه عالم دینی این است که وقتی چنین مسائلی را می‌بیند، فریاد بزند. اگر قصوری در این زمینه باشد که هست باید بپذیریم؛ اما درعین‌حال یک متفکر جامعه‌شناس توجه دارد که این چه کار سخت و دشواری است. وقتی یک مرجع مطلق مثل آیت‌الله بروجردی، رؤسای هیأت‌ها را جمع می‌کند که در روز عاشورا این کارها را انجام ندهید، پاسخ می‌گیرد که ما همه ۳۶۵ روز سال را مقلد شما هستیم و روز عاشورا به شما کاری نداریم. بر این اساس باید توجه کرد که به این شکل نیست که مقابله‌کردن با یک فتوا حل شود». سروش‌محلاتی تصریح کرد: «در سال‌های اخیر با مسئله‌ای به نام قمه‌زنی در ایام عاشورا مواجه بودیم؛ درحالی‌که برخی علما فتوا به تحریم قمه‌زنی دادند، این مسئله موجب شدت عمل بیشتر شد و اصلا اوج گرفت. هم باید در این زمینه‌ها کار انجام داد و هم باید به اقتضائات آن نوع اقدامات توجه کرد که اگر آن اقتضائات مورد توجه قرار نگیرد نتیجه معکوسی خواهد داشت. به‌طورمثال آیت‌الله سیستانی از مسائل بسیاری اغماض می‌کند تا بتواند جایگاه فعلی خود را داشته باشد که اگر بخواهد با بسیاری مسائل مقابله کند درگیر خواهد شد و نمی‌تواند به اهدافی که دارد، برسد. ما ناچار هستیم از این راه سخت و دشوار عبور کنیم». سروش‌محلاتی در بخشی دیگر از سخنان خود درباره اینکه چرا جامعه ما از نظر شادی به این وضعیت درآمده است، گفت: «اساسا سخنگوی دین از علمای دین به گروهی دیگر که تحت‌تأثیر عوامل دیگری اظهارنظرهای دینی می‌کنند و ارزش و اعتباری برای حرف آنها وجود ندارد، منتقل شده است. امروز در جامعه خود یک قشر وسیع تأثیرگذار داریم که هدایت جریان دینی را به‌عهده دارند و اصلا عالم دینی نیستند و آن گروه مداحان هستند که درحال‌حاضر تعیین‌کننده‌ترین گروه جامعه ما از نظر دینی به‌شمار می‌روند. آنها علمای دینی را به حاشیه رانده‌اند و برخی مسائل را آنها مشخص می‌کنند که چه باید مطرح شود و در چه قالبی باید مطرح شود. 
یک عالم دینی در این فضای اجتماعی، مقهور است». او تصریح کرد: «امام رضوان‌الله علیه ۱۰ سال در حسینیه جماران روضه‌خوانی داشتند، روزهای عاشورا پیرمرد سیدی در آنجا می‌آمد و روضه مختصری در حد یک ربع می‌خواند که کل عزاداری رسمی جمهوری اسلامی ایران در همان یک ربع و بسیار حساب‌شده انجام می‌گرفت». سروش‌محلاتی ادامه داد: «همشهری ما مرحوم آیت‌الله توسلی، مسئول تنظیم ملاقات‌های امام (ره) بود، ایشان می‌گفت در طول این ۱۰ سال بارها مداحان خواستند برای رفتن به خدمت امام وقت بگیرند؛ اما ایشان آنها را نپذیرفت». او علت دوم را مسئله معیشت مردم و گره‌خوردن شادی با زندگی انسان دانست و اظهار کرد: «تزریق شادی در جامعه‌ای که دچار مشکل بی‌کاری، فقر، ازدواج و... است، خیانت به این جامعه و مخدر است و باید اجازه داد مردم درد را حس کنند و شادی برای آنها تنها یک مسکن است. شادی واقعی، ازبین‌رفتن مشکلات معیشت مردم و اصلاح وضعیت فعلی است. در اینجا باید واقعیت‌های تلخ را به‌طور عریان مطرح کرد و جایی برای بحث شادی در چنین جامعه‌ای وجود ندارد». 
این استاد حوزه در توضیح عامل سوم گفت: «رنج و شادی ما در جامعه تحت مدیریت است و نمی‌توان خارج از این مدیریت، رنجی احساس کنیم یا شادی داشته باشیم. یکی از شادترین روزهایی که من در زندگی خود یک شادی اجتماعی را تجربه کرده‌ام روز آزادی خرمشهر بود.  به اعتقاد من مشکل ما این نیست که دین گفته است برای امام حسین (ع) عزاداری کنید. عزاداری که در متن دین نسبت به اباعبدالله (ع) وجود دارد، اصلا تضادی با شادی شخص ندارد. امروز، دین، عزاداری و شادی ما را برای ما مشخص می‌کند و شادی در جامعه ما، یک شادی مدیریت‌شده استاینجا».