شادی در اسلام

یک چیز بگویم که دل افراد غیرمذهبی آب شود. اسلام دین نشاط و شادابی است و با غم و حزن که سبب رکود شود مخالف است. اگر گریه و عزاداری بر شهدا به خصوص سالار شهیدان امام حسین (ع) را جایز می داند، به این دلیل است که در دل آن حرکت و پویایی است، نه افسردگی. امام صادق (ع) فرمود: «در شادی ما شاد باشید و در حزن ما اندوهگین [1] ». امام در همین حدیث هم ابتدا شاد بودن را مطرح کردند. یعنی اصل بر بانشاط و شاد بودن است. دایره عوامل و اسباب نشاط و تفریح و شوخی بی نهایت است و فقط از بین آن‌ها قسم حرام را رد کرده است.
بوستان خنده و شوخی حلال، بسیار شادی زا و بزرگ است شوخی پنج فاز دارد:
1- متعالی: شوخی حکیمانه که در آن نیت الهی وجود دارد، حقی گفته شود و باطلی رد شود و یا از مظلومی دفاع شود و ظالمی را تباه کند.
2- مفید: حلال است و برای کسب نشاط و با نیت الهی است.
3- مباح: دروغ گفتن به شوخی به گونه‌ای که دیگران بدانند شوخی است.
4- مکروه: خنثا است و حلال. نه حرام نه مستحب و نه مکروه.
5- مبتذل: حرام است مثل شوخی برای مسخره کردن یا تحقیر و اذیت کردن یک فرد یا یک قوم. شوخی با نامحرم با ترس افتادن در گناه و به قصد لذت جنسی.
دایره وسیع شوخی
بنابراین دایره شوخی وسیع است و از پنج قسم یک قسمت آن مرداب است که نباید نزدیک شویم. تصور کنید به مهمانی ای رفته باشیم و میزبان برای ما غذا و خوراکی های متنوع و متعددی آماده کرده باشد و از ما بخواهد که به فلان ظرف دست نزنیم چرا که اگرچه ظاهری جذاب و خوش رنگ و بویی دل انگیز و حتی مزه ای خوش دارند ولی زهری کشنده دارند. ما یواشکی بخوریم؛ و در دل از او نارحت باشیم که چرا مانع خوشی ما شده است در واقع وقتی ما از گناهی منع می شویم به جای تشکر از ائمه (ع) که خون و آسایش خود و خانواده خود را برای هدایت ما دادند فاصله می گیریم. [2]

مؤلفه های شوخی حلال حکیمانه

• دلقک نشدن
• کوچک نکردن خود یا دیگران
• اخلاق مداری
• شرع مداری
• حق گویی
• همدلی
• ادخال سرور
• غم زدایی ازخود ودیگران
• اهانت به اقوام ممنوع
• اهانت به ادیان دیگر ممنوع
• اهانت به جنس مخالف ممنوع
• تفرقه زدا نبودن
• نکته و ادب آموز
• نشاط زا برای عبادت، کار، معاشرت
• قهقهه مستانه ممنوع
• متناسب با شخصیت افراد
• متناسب با فهم مخاطب
• متناسب با جنسیت مخاطب
• رعایت مقتضای حال
• عدم افراط و تفریط
• هزل و هجو ممنوع [3]

آثار شوخی غیر حلال

1. کاهش نیروی عقل
2. کاهش نور ایمان
3. گم شدن حقایق
4. از بین رفتن وقار و هیبت
5. از بین رفتن نورانیت و صفای باطن
6. کینه و دشمنی
7. ریختن آبروی دیگران
8. دوری از خدا
9. شادی شیطان و دشمن
10. جسور شدن نادان و دشمن
11. ایجاد تفرقه بین مسلمانان
12. رواج فساد و فحشا
13. عِقاب اخروی [4]

 شادى های اندوه زا

1. شادى ناحق ،
2. دلخوشى به روى آوردن دنیاى نکوهیده
3. دل خوش بودن به دانش، بدونِ ایمان
4. بالیدن به گنهکارى
5. سرمست بودن از فراوانىِ مال
6. خوش بودن از ستایش هاى دروغین
7. دل خوشى حزبى
8. خوش حالى از کیفر دادن دیگران
9. خوش حالى از لغزش دیگران [5]

پی نوشت :
1 . خصال، ج2..

2و3و4. آیین شوخی و قوانین خوشی، محمدعلی قدیری و محمدحسین قدیری، کتابخانه سایت گفتگوی دینی 

       5. محمدی ری شهری، محمد، الگوی شادی از نگاه قرآن و حدیث، دارالحدیث، 1391